Папи-тьотин кечӹ
Папи-тьотин кечӹ — тидӹ ӓштӹмӹ, йишӹштӹ ӹлӓлшӹ эдемвлӓ лӹмеш эртӓрӹмӹ айо. Ӓвӓ кечӹм дӓ Ӓтя кечӹм пайдара. Ти айо юж сӓндӓлӹквлӓштӹ веле сакой лӹм доно, сакой кечӹн дӓ ӓмӓл доно пӓлемдӓлтеш. Христианский культуран сӓндӓлӹквлӓштӹ 26 июльым айырымы ылын, вет ти кечӹн католик литурги Дева Мариян ӓтяжӹ дон ӓвӓжӹм, тенгежы гӹнь, Иисусын тьотижӹ дон папижӹм, святой Иоакимӹм дӓ святой Аннам, ӓшӹндӓрӓ[1].
Тӹлец пасна, ООН цилӓ ӹлӓлшӹн лӹмеш кечӹм международный кӱкшӹцӹштӹ пӓлемдӓш ӱжеш: 1 октябрьын Ӹлӓлшӹвлӓн международный кечӹштӹ пӓлемдӓлтеш.
Вес сӓндӓлӹквлӓштӹ пӓлемдӹмӓш
Аргентина
Аргентинӹштӹ, 26 июль гӹц пасна, тенгеок ноябрьын кокшы рушӓрнянжӹ «Папин кечӹм», августын кымшы рушӓрнянжӹ «Тьотин кечӹм» пӓлемдӓт[2].
Боливи
Боливиштӹ «Ӹлӓлшӹ эдемӹн кечӹм» 1978 и гӹц 22 августын эртӓрӓт.
Бразили
Бразилиштӹ «Папи-тьотин кечӹм» 26 июльын пӓлемдӓт.
Канада
Ти сӓндӓлӹкӹштӹ айом депутат Саркис Ассадурянын ядмыжы доно, Парламентӹн No.273 постановленим пингӹдемдӹмӹ паштек, 1995 ин эртӓрӓш тӹнгӓлмӹ. Каждый ин сентябрьын кокшы рушӓрням Папи-тьотивлӓн кечӹ семӹнь увертӓрӹмӹ ылын. Ти кечӹм нӹнӹн семня лошты, тетявлӓм анжен-куштымашты пӓшӓштӹм пӓлдӹртӓш манын ӹштӹмӹ[3].
Чили
Чилиштӹ кок кечӹн пӓлемдӓлтеш: Ӹлӓлшӹвлӓн кечӹ 2004-шӹ иӓш 125-шӹ номерӓн Верховный декрет семӹнь 1 октябрьын эртӓрӓлтеш[4]; МВД-н 1977-шӹ иӓш 754-шӹ №-ӓн постановленижӹ семӹнь 15 октябрьын Шонгывлӓн дӓ тьотявлӓн халык кечӹ ылеш[5].
Колумби
Колумбиштӹ 16 августын пӓлемдӓт. Официально «Папи-тьоти кечӹ» семӹнь 1990 ин 2 августын 1740 указ доно пингӹдемдӹмӹ.
Коста-Рика
Коста-Рикӹштӹ Шонгы эдемвлӓн национальный кечӹм 1 октябрьын эртӓрӓт.
Куба
Кубышты Папи-тьотивлӓн кечӹм 26 июльын пӓлемдӓт.
Эквадор
Эквадорышты Ӹлӓлшӹвлӓн халык кечӹм 31 октябрьын эртӓрӓт.
США
США-ты тӹдӹ «Папи-тьотивлӓн халык кечӹштӹ» маналтеш дӓ Труд кечӹ паштек пӹтӓришӹ рушӓрнян эртӓрӓлтеш. Фестивальын тӹнгӓлтӹшӹжӹм Йыдпелвел Сирказу, Нью-Йорк штат гӹц Эрмин Беккет Ханнан лӹмжӹ доно кӹлдӓт, кынам тӹдӹ 1961 ин когораквлӓм шотеш пиштӓш дӓ нӹнӹн керӓл ылмыштым ужын машташ келеш манын. 1990 ин 21 февральын Нью-Йорк гӹц парламентӹн членжӹ Эрмин Беккет Ханнан пӓшӓжӹм Джеймс Т. Уолш Америкӹн Ушымы Штатвлӓжӹн представительвлӓн палатышты кӱкшӹн ӓклен дӓ тӹдӹлӓн Папи-тьотивлӓн кечӹм пингӹдемдӹмӓштӹ пашажы гишӓн тау шамакым келесен[6].
Весӹвлӓ Вадывел Вирджини штатын Фейетт округ гӹц Мэриан Маккуэйдӹм доно кӹлдӓт. Сенатор Альфонс Д’Амато дӓ президент Джимми Картерӓт тӹдӹм Папи-тьотивлӓн халык кечӹм пачшеш шотленӹт. Маккуэйд ӹшке выступленивлӓштӹжӹ сӓмӹрӹквлӓлӓн шонгывлӓн цилӓ истори мычкы вкладым пиштӹмӹштӹ гишӓн шайыштын. Тӹдӹ тенгеок сӓмӹрӹквлӓлӓн папи-тьотим токышты ӹлӓш ик кечеш веле агыл, а курымешок нӓлӓш ӱжӹн.
1973 ин сенатор Дженнингс Рэндольф Папи-тьотивлӓн кечӹм халык айо семӹнь увертӓрӹмӹ гишӓн ходатайствым пуэн. Вӹц иштӹ, 1978 ин, Конгресс законым пингӹдемден, тӹдӹн семӹнь сентябрьын Труд кечӹ паштекшӹ пӹтӓриш рушӓрнян эртӓрӓш манын законым пыртен дӓ халык айоэш шотлалташ тӹнгӓлӹн[7].
Испани
Испаништӹ Папи-тьотин кечӹм 26 июльын пӓлемдӓт. Ти кечӹ Дева Мариян ӓвӓжӹн-ӓтяжӹн дӓ тенгеок Иисусын чӹчӹ папижӹ дӓ чӹчӹ тьотижӹ ылшы святой Анна дон Иоакимӹм ӓшӹндӓрӹмӹ кечӹ ылеш. Нӹнӹм папи-тьотивлӓн перегӹшӹвлӓэш шотлат.
Ти айом эртӓрӓш «Посланники мира» общественный организаци 1998 ин ӱжӹн.
Гватемала
Гватемалышты Папи-тьотивлӓн кечӹ 26 июльын пӓлемдӓлтеш.
Франци
Франциштӹ «Папи кечӹм» 1987 ин мартын пӹтӓриш рушӓрнян пӓлемдӓш тӹнгӓлӹнӹт.
Гондурас
Гондурасышты Папин, Папи-тьотин халык кечӹм августын остатка рушӓрнян пӓлемдӓт. Шукынжы тенгеок 26 июльын пӓлемдӓт.
Итали
Италиштӹ Папи-тьотин кечӹм 2 октябрьын пӓлемдӓт.
Мексика
28 августын пӓлемдӓт. Пӹтӓриок «Шонгывлӓн кечӹ», «Шонгылык кечӹ» маналтын, а вара «Шонгывлӓн халык кечӹ» маналтын. Ик йыла — Папи-тьотивлӓн кечӹм айымаш, а вес йыла Ӹлӓлшӹвлӓн кечӹм кечӹм эртӓрӓш; Тидӹ иктӹш ушымы кок пасна айо (28 август). Ти айыртемӹм ынгылаш манын ӓштӓш келеш — цилӓ папи-тьоти шонгывлӓ агылеп дӓ цилӓ шонгы эдем папи-тьоти агылеп. Пӹтӓриш айожым 1983 ин эртӓрӓш тӹнгӓлӹнӹт, а кокшыжы 1994 ин Чиуауа халашты шачын[8].
Никарагуа
Никарагуашты Папи-тьотин кечӹ «2014 и гӹц и йӹде 26 июльын нӹнӹн семням видӹмӓш дӓ тетявлӓм анжен куштымыштым» ӓклен эртӓрӓлтеш. Кечӹм Никарагуан халык собранин законодательный декретшӹ доно «тьотин дӓ папин семняштӹ ылмыштым пӓлемдӓш манын» пингӹдемдӹмӹ[9].
Панама
Парагвай
Парагвайышты 26 июльын пӓлемдӓт.
Перу
Польша
Польшышты Папи кечӹм («Dzien Babci») 21 январьын пӓлемдӓт. Тьоти кечӹм («Дзень Дзядка») 22 январьын пӓлемдӓт.
Португали
Португалиштӹ Папи-тьоти кечӹ («dia dos avos») 26 июльын эртӓрӓлтеш.
Пуэрто-Рико
Пуэрто-Рикошты сентябрьын кокшы рушӓрнян пӓлемдӓлтеш.
Великобритани
Великобритаништӹ Папи-тьоти кечӹ октябрьын пӹтӓриш рушӓрнян пӓлемдӓт. 1990 ин правительственный агыл организаци Age Concern айом эртӓрен[10].
Уругвай
Уругвайышты Тьоти кечӹм 19 июльын, герой Хосе Гервасио Артигасын шачмы кечӹнжӹ, пӓлемдӓт.
Венесуэла
Венесуэлӹштӹ Шонгы эдемвлӓн халык кечӹм 29 майын пӓлемдӓт[11]. Тенгеок 26 июльын, католик церкӹ святой Анна дон Иоакимӹн кечӹштӹм, Дева Мариян ӓтӓжӹ дон ӓвӓжӹм, Иисусын папи дон тьотижӹм аштӹмӹ кечӹн, эртӓрӓт.
Доминикана Республика
Доминикана Республикӹштӹ Шонгы эдемвлӓн халык кечӹм 29 майын пӓлемдӓт[11]. Тенгеок 26 июльын, католический церкӹ святой Анна дон Иоакимӹн кечӹштӹм, Дева Мариян ӓтӓжӹ дон ӓвӓжӹм, Иисусын папи дон тьотижӹм аштӹмӹ кечӹн, эртӓрӓт.
Организацивлӓн вклад
Мирӹн посланниквлӓжӹ
«Посланники мира» НПО 1998 и гӹц и йӹде 26 июльын Тьотян кечӹм пӓлемдӓ. Нӹнӹ тенге попат: ӓтя дон ӓвӓ ӹшке тетяштӹм анжен-куштен ак кердеп гӹнь, папа дон тьотя ти пӓшӓм ӹшке вӹкӹштӹ нӓлӹт дӓ опекун лит.
- Consejo Nacional del Día de los Abuelos (en inglés)
- Historia del Grandparents Day (USA y Canadá) (en inglés)
- National Grandparents Day en Grandparents.com (en inglés)
Примечани
- ↑ Especial del Día del Abuelo en el programa Soy lo prohibido. Canal Extremadura Radio (25 de Junio de 2021). Дата обращения: 26 de junio de 2021. Архивировано 26 июльын 2021 года.
- ↑ Días importantes (Argentina) Архивный копи от 30 июньын 2021 на Wayback Machine Sitio web Sitiosargentina.com.ar. Consultado el 19 de agosto de 2012.
- ↑ Debates (No. 247). Debates of the House of Commons: 35th Parliament, 1st Session. House of Commons of Canada (25 de octubre de 1995). Дата обращения: 21 de junio de 2010.
- ↑ DS 125 de 2004 Архивный копи от 6 мартын 2016 на Wayback Machine. Sitio web Leychile.cl (Biblioteca del Congreso Nacional).
- ↑ Días nacionales en Chile. Дата обращения: 29 июльын 2021. Архивировано 7 январьын 2019 года.
- ↑ Tributo a Hermine Beckett Hanna en el establecimiento del National Grandparents Day (Cámara de Representantes — 21 de febrero de 1990)(недоступная ссылка)
- ↑ Jimmy Carter: Proclamation 4580 — National Grandparents Day, 1978. Дата обращения: 29 июльын 2021. Архивировано 8 августын 2018 года.
- ↑ Celebración del Día Nacional de las Personas Mayores (pdf). Instituto Nacional de las Personas Adultas Mayores (17 de agosto de 2020). Дата обращения: 31 de agosto de 2020. Архивировано 25 июльын 2021 года.
- ↑ Día del abuelo y la abuela: 26 de julio. Дата обращения: 28 de agosto de 2014. Архивировано 29 июльын 2021 года.
- ↑ El Día de los Abuelos se movió al 5 de octubre de 2008 (en inglés) — Age Concern 2008-02-26
- ↑ 1 2 Día del Adulto Mayor, honor a los árboles del saber. Дата обращения: 29 июльын 2021. Архивировано 29 июльын 2021 года.