У и
У и | |
---|---|
![]() У ишӹ кож | |
Кын | Ӹлӹмӓшӹн у жепшӹн тӹнгӓлтӹшӹжӹ |
Пӓлемдӓт | Григорианский календарьым кычылтшы сӓндӓлӹквлӓ |
Кечӹ | Григорианский календарь семӹнь ин икшӹ кечӹжӹ (1 январь) |
Пӓлемдӹмӓш | Фейерверквлӓ, йиш доно качкын шӹнзӹмӓш, вӓшлимӓшвлӓ |
Кӹлдӓлтӹн | Шартял, У и анзыцшы кечӹ, Тошты У и |
![]() |
У и — календарь семӹнь кӹзӹтшӹ ишӹ пӹтӓртӹш кечӹ гӹц вес ишӹ икшӹ кечӹш ванжышы тӹнг айо. Ӹлӹмӓшӹш пыртымы каленарь семӹнь шукы халык пӓлемдӓ.
Им 1 январь гӹц тӹнгӓлӓш манын римский вуйлатышы Гай Юлий Цезарь мӓмнӓн эра якте 46 ин пингӹдемден. Древний Римӹштӹ ти кечӹ айырымаш, амасавлӓ дӓ цилӓ тӹнгӓлтӹшӹн йымыжы Янус лӹмеш ӹштӹмӹ ылын. Январь ӹшке лӹмжӹм Янус йымы гӹц нӓлӹн, кыдым кок шӹргӹ доно анжыктенӹт: иктӹжӹ анзыкы анжен, весӹжӹ — шайыкыла.
У ин кечӹжӹ
Шукы сӓндӓлӹк У им 1 январьын[1], григорианский календарь семӹнь ин икшӹ кечӹнжӹ, пӓлемдӓ. У и жепӹн ӹштӹжӹ семӹнь Тихий океан гӹц тӹнгӓлеш. Тӹдӹм пӹтӓри Лайн островвлӓштӹшӹ Кирибати Республика пачеш (цӓшӹн ӹштӹжӹ UTC+14). Цилӓ гӹц варарак У им Америкӹштӹшӹ Самоан, Мидуэй дӓ Ниуэ кок островын (часовой пояс UTC−11) ӹлӹшӹвлӓжӹ вӓшлит — Кирибатиштӹшӹ Лайн островвлӓштӹ ти жепӹн 2 январь дӓ ик цӓш йыд ылеш[2]. Кыды-тидӹ сӓндӓлӹквлӓ У им лунный календарь семӹнь аят[3][4][5].
У им 1 январьын пӹтӓриш гӓнӓ мӓмнӓн эра якте 153 ин пӓлемдӓш тӹнгӓлӹнӹт, вет ти кечӹ гӹц римский консулвлӓ должностьыш шагалыныт. Мӓмнӓн эра якте 46 ин римский полководец дӓ тӹнг жрец Гай Юлий Цезарь ӹшке у календарьжым («юлианский») пыртен дӓ йолток ин тӹнгӓлтӹшӹжӹм мӓмнӓн эра якте 45 иэш пингӹдемден. Лач Цезарь годым астрологин влиянижӹ семӹнь У ин айожы ишӹ тӹнгӓлтӹшӹн жепӹштӹшӹ пӓлӹжӹн пасна значенижӹм нӓлӹн, дӓ тенге гражданский илӓн тӹнгӓлтӹшӹм пиштен.
- 1 январь — григорианский, юлианский и у юлианский календарь семӹнь У и.
- 21 январь дон 21 февраль лошты — китайский У и (Китай).
- 21 ӓли 22 март — иранский У и Навруз (Иран, Азербайджан, Казахстан[6], Киргизи, Таджикистан, Туркмени, Узбекистан).
- 13 апрель гӹц 15 апрель якте — Сонгкран (тайск. สงกรานต์) — тайский У и.
- 14 прель — бенгальский У и (Бангладеш).
- Песах паштек 163 кечӹ (5 сентябрь гӹц анзыц агыл дӓ 5 октябрь гӹц варарак агыл) — еврейский айо Рош ха-Шана (Израиль).
Тошты У и
Тошты У и — тидӹ юлианский календарь семӹнь пӓлемдӹмӹ У ишӹ айо. 1901 и гӹц 2100 и якте григорианский дон юлианский календарьвлӓ лоштышы айыртем 13 кечӹ лиэш дӓ юлианский календарь семӹнь У и йыдеш 31 декабрь (13 январь) гӹц 1 январеш (14 январь) логалеш. Тӹдӹ, манаш лиэш, летоисчисленин вашталтмашыжын исторический юк рӹшкӓлтмӓшӹжӹ ылеш. Российӹштӹ, Беларусиштӹ, Украинӹштӹ, Казахстанышты, Грузиштӹ, Армеништӹ, Азербайджанышты, Сербиштӹ, Швейцариштӹ дӓ цилӓ сӓндӓлӹкӹштӹшӹ велӹштӹ пӓлемдӓлтеш.
Ин тӹнгӓлтӹшӹ 1 январь гӹц
1 январьын, гражданский ин тӹшкӓ ӓли стандартный тӹнгӓлтӹшӹжӹ лимӹкӹ, шукы жеп эртен. 1 январьым ин икшӹ кечӹжӹ семӹнь ӹштӹмӹ ивлӓ сакой сӓндӓлӹквлӓштӹ:
Сӓндӓлӹк | Ин тӹнгӓлтӹшӹжӹ[7][8] |
---|---|
Венецианский Республика | 1522 |
Швеци | 1529 |
Священный Римский импери (~ Германи) | 1544 |
Испани, Португали, Польша | 1556 |
Прусси, Дани[9] дӓ Норвеги | 1559 |
Франци (Карл IX Руссильонский эдиктшӹ семӹнь) | 1564 |
Южный Нидерландывлӓ[10] | 1576 |
Лотаринги | 1579 |
Голландский Республика | 1583 |
Шотланди | 1600 |
Речь Посполитая (~ Белорусси, Латви, Литва, Польша, Украина) | 1362[11] |
Российский импери | 1700 |
Тоскана | 1721 |
Великобритани, Ирланди дӓ Британский импери Шотланди гӹц пасна |
1752 |
Япони | 1873 |
Китай (Тайвань и КНР) | 1912 |
Греци | 1923 |
Турци | 1926 |
Таиланд | 1941 |
Пиротехника
Тенгеок анжы
Примечани
- ↑ Best places to go for new years (амер. англ.). ArrestedWorld. Дата обращения: 3 ноябрьын 2020. Архивировано 8 ноябрьын 2020 года.
- ↑ Новый 2013 год наступил в России . РБК. Дата обращения: 19 июньын 2021. Архивировано 24 июньын 2021 года.
- ↑ World Time Zone. UTC+14 . Дата обращения: 1 сентябрьын 2014. Архивировано 2 июльын 2014 года.
- ↑ Harris, Aimee. Millennium: Date Line Politics . Honolulu Magazine (апрель 1999). Дата обращения: 14 июньын 2006. Архивировано из оригинала 28 июньын 2006 года.
- ↑ Greenwich. Greenwich Meantime, Kiribati . Kiribati Map. Дата обращения: 27 февральын 2008. Архивировано из оригинала 11 октябрьын 2012 года.
- ↑ Навруз в Казахстане – выходные продлятся пять дней подряд . regnum.ru. Дата обращения: 1 январьын 2021. Архивировано 6 майын 2021 года.
- ↑ Mike Spathaky Old Style and New Style Dates and the change to the Gregorian Calendar: A summary for genealogists . Архивировано 11 октябрьын 2014 года.
- ↑ The Change of New Year's Day . Homepages.tesco.net (1 декабрьын 2003). Дата обращения: 13 ноябрьын 2011. Архивировано 11 октябрьын 2011 года.
- ↑ Дания назвала 1 января в качестве нового года в начале 14 века согласно RW Bauer (Calender for Aarene fra 601 til 2200, 1868/1993 ISBN 87-7423-083-2), хотя номер года не начинался с 1 января до 1559 года.
- ↑ В указе от 16 июня 1575 года. Герман Гротефенд, Osteranfang . Архивировано 13 июльын 2016 года." (начало Пасхи), Zeitrechnung de Deutschen Mittelalters und der Neuzeit . Архивировано 28 июньын 2016 года. (Хронология немецкого средневековья и современности) (1891—1898)
- ↑ Иванов Е. История праздников Нового года и Рождества. «Новый год и Рождество в открытках»
Литература
- Ханипова Ильнара. «Да здравствует Новый советский год» (политизация новогодней ёлки в советской России) // Гасырлар авазы - Эхо веков. — 2012. — № 3—4.
- Гурьянов Константин Валентинович, Шатило Ярослав Сергеевич. Новый год и ёлка: становление современных традиций // Базис. — 2019. — № 2 (6).
- Медведева Мария Александровна. Герменевтический анализ символов праздника Нового года // Аналитика культурологии. — 2008. — № 11.
Божерянов, Иван Николаевич. Как праздновал и празднует народ русский Рождество Христово, Новый год, Крещение и Масленицу: исторический очерк И. Н. Божерянова. — Санкт-Петербург : издание М. Ледерле и К°, 1894.
- Michel Quesnel, " Jésus et le témoignage des Évangiles ", in Aux origines du christianisme, éd. Gallimard/Le monde de la Bible, 2000, p. 201—202.
- Anthony Aveni, «Happy New Year! But Why Now?» in The Book of the Year: A Brief History of Our Seasonal Holidays (Oxford: Oxford University Press, 2003), 11-28
- Rintluanga., Pachuau,. Mizoram : a study in comprehensive geography(англ.). — New Delhi: Northern Book Centre, 2009. — P. 9. — ISBN 8172112645.
- Vygus, Mark (2015), Middle Egyptian Dictionary, <http://www.pyramidtextsonline.com/documents/VygusDictionaryApril2015.pdf>
- Tetley, M. Christine (2014), The Reconstructed Chronology of the Egyptian Kings, Vol. I, <http://www.egyptchronology.com/vols-1--2.html>. Проверено 9 февральын 2017. Архивный копи от 11 февральын 2017 на Wayback Machine
- Arthur M. Eckstein. Senate and General: Individual Decision-making and Roman Foreign Relations, 264-194 B.C(англ.). — University of California Press, 1987. — P. 16.
- Chambers, Robert (1885), Domestic Annals of Scotland, Edinburgh: W & R Chambers, с. 157
- General Introduction, §IV. The date of the Opuscula varia // Early Writings I / Matheeussen, Constant; Fantazzi, Charles; George, Edward V.. — Leiden: E. J. Brill, 1987. — Т. 1. — С. xvii. — (Selected Works of Juan Luis Vives). — ISBN 9789004077829.. — «The town of Louvain, belonging to the duchy of Brabant, used the Easter Style, beginning the year at Holy Saturday.».
Ссылкывлӓ
- Происхождение праздника. Новогодняя ёлка. Дед Мороз . Архивировано из оригинала 28 сентябрьын 2007 года.
- Виртуальная выставка, посвящённая Новому году