Икшӹ май (айо)

Ирӹкӓн энциклопеди Википеди гӹц материал
Learning.svg

Б.Н. Ельцин лӹмӓн библиотекӹн материалвлӓ

Arrow-Right.png
Library.png
В данной статье использованы материалы из фондов Президентской библиотеки имени Б.Н. Ельцина
Подробнее
Икшӹ май
Первомай фото.png
Тип Пӓшӓзӹ дон профсоюзный организацивлӓн айо
Официально Кӹзӹтшӹ Российӹштӹ — Шошым дӓ пӓшӓ айо
Тенгеок Пӓшӓ айо, Пӓшӓ кечӹ, Шошым дӓ пӓшӓ айо, Труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ
Кын Анзыц Советский Союзышты, кӹзӹт Россий Федерациштӹ Цилӓ сӓндӓлӹкӹштӹшӹ пӓшӓзӹвлӓн кого айоштын кечӹ
Ӹштӓлтӹн Хеймаркетӹштӹ кешӹ Чикагоштышы бунтышты орланышывлӓм ӓшӹндӓрӹмӹ лӹмеш Кокшы интернационалын Парижӹштӹшӹ конгресс дон (1889 и июль)
Кечӹ 1 май
Пӓлемдӹмӓш демонстраци дон митингвлӓ
Кӹлдӓлтӹн Хеймаркетӹштӹ кешӹ бунт доно, Чикаго
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Икшӹ май (тенгеок тӹдӹм Шошым дӓ пӓшӓ айо маныт) — мирӹштӹшӹ шукы сӓндӓлӹкӹштӹ и йӹде 1 майын пӓлемдӹмӹ айо. Тӹдӹ 1886 ин 4 майын Чикаго халаштышы Хеймаркет площадьышты эртӹшӹ пӓшӓзӹвлӓн демонстраци доно кӹлдӓлтӹн. Российӹштӹ айом пӹтӓришӹ гӓнӓ 1890 ин труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ семӹнь эртӓренӹт[1]. Каждый сӓндӓлӹкӹштӹ айо кечӹ пасна айыралтеш. Шукыжы годым кӓнӹш кечӹ ылеш.

2025 ин Российӹштӹ Шошым дӓ пӓшӓ айо изӓрняэш вӓрештӹн, тӹдӹ гӹц рушӓрня якте (4 май доно иквӓреш) нӹл кечӓш каникул лиэш[2].

Истори

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

1856 ин 21 апрельӹн Австралиштӹ пӓшӓ движенивлӓ кӓндӓкш цӓшӓн пӓшӓ кечӹм ӹштӹмӹ гишӓн ядмаш доно лӓктӹнӹт[3].

«Пӓшӓлӓн кӓндӓкш цӓш. Кӓнӹшлӓн кӓндӓкш цӓш. Мам ӹштӹненӓ, тӹдӹлӓн кӓндӓкш цӓш!», — США-шты забастовкыш лӓкшӹвлӓн лозунгышты (1886 и 1 май)[4].

1886 ин 1 майын США-н дӓ Канадын анархи организацивлӓ икманяр митинг дон демонстрацим эртӓренӹт[3].

1886 ин 4 майын Чикагошты, Хеймаркет площадьышты, бунт эртен, тӹштӹ шӹм анархист колен: Август Спис, Альберт Парсонс, Адольф Фишер, Джордж Энгельман, Луис Лингг, Михаэль Шваб, Сэмюэл Филден дӓ Оскар Неебе[5].

1889 ин июльын колышы анархиствлӓм ӓшӹндӓрен, II Интернационалын Парижӹштӹшӹ конгрессшӹ «Цилӓ сӓндӓлӹкӹн пӓшӓзӹвлӓн икышын ылмы кечӹштӹм» увертӓрен, тӹдӹм демонстраци доно пӓлемденӹт, кӓндӓкш цӓшӓн пӓшӓ кечӹм ӹштӓш, тенгеок молы социал ядмашым шокташ ядыныт[6][1]. Айо кечӹм пингӹдемдӹмӹ анзыц, пӓшӓзӹвлӓ 1890 ин 1 майын забастовкым эртӓрӓш шанен пиштенӹт[3].

«Цилӓ социал-демократ парти организаци дӓ цилӓ кугижӓншӹн профсоюзвлӓ кӓндӓкш цӓшӓн пӓшӓ кечӹм закон доно пингӹдемдӹмӓш, пролетариатын класс шотышты ядмавшлӓжӹм шоктымаш гишӓн дӓ цилӓлӓн тыр лижӹ манын икшӹ майын лӱдде шагалаш!», — тенге 1904 ин II Интернационалын кудымшы конференцижӹ халыкым лӓктӓш кымылангден[7].

«Пӓшӓзӹвлӓлӓн эксӹкӹм кандыде, цилӓ сӓндӓлӹкӹн пролетар организацивлӓлӓн 1-шӹ майын пӓшӓм цӓрӓш», — II Интернационалын Парижӹштӹшы конгрессын пынзалтышыштыжы келесӹмӹ[7].

.

1890 ин 8 кӓндӓкш цӓшӓн пӓшӓ кечӹм пырташ ядмаш доно демонстрацивлӓ Германиштӹ, США-шты, Даништӹ, Бельгиштӹ, Австро-Венгриштӹ, Италиштӹ, Испаништӹ, Франциштӹ, Норвегиштӹ дӓ Швециштӹ эртен[8].

1891 ин, II Интернационалын Брюссельский конгрессшын решӹмӓшӹжӹ семӹнь, каждый кугижӓншӹлӓн ти кечӹм кынам дӓ кыце аяш манын айыраш правам пумы[8].

Россий Империштӹ[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

1890 ин Россий дон Варшавышты «Икшӹ май» айо (Маёвка) пӹтӓришӹ гӓнӓ труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ семӹнь эртӓрӓлтӹн. 10 тӹжем пӓшӓзӹ тӹдӹм, забастовкыш лӓктӹн, аен[1]. 1891 ин Санкт-Петербургышты 200 нӓрӹ революзионер Михаил Брусневӹн вуйлатымыжы семӹнь пӹтӓришӹ закондымы маёвкым эртӓрен[9].

1897 и гӹц маёвкывлӓ политика сӹрӓн линӹт дӓ тӹшкӓ демонстрацивлӓ доно эртенӹт[1].

1903 ин Петербург дон Москва гӹц пасна май демонстрацивлӓ Тверьӹшты, Тулашты, Самарышты, Харьковышты, Одессашты, Тифлисӹштӹ дӓ Россий империн молы халашты эртенӹт[10]. Техень лозунгвлӓ шактенӹт: «Самодержавим карангдаш!», «Республика шулыкан лижӹ!» «Кугижӓм, карангдаш!» «Революци шулыкан лижӹ!»[11].

1912 и гӹц 1914 и якте демонстрацивлӓшкӹ 500 тӹжем утла пӓшӓзӹ, салтак, матрос дӓ хресӓнь лӓктӹнӹт[10].

1917 ин, Февраляш революци паштек, ӧлицӓвлӓштӹ миллион пӓшӓзӹ погынен[10]. Петроградышты демонстраци Марс нырышты эртен, халык анзылны Александр Фёдорович Керенский выступаен.

Большевиклӓн лозунгышты[1]:

  • «Министр-капиталиствлӓм карангдаш!»,
  • «Улы власть Ушемвлӓлӓн!»,
  • «Империалист вырсым пӹтӓрӓш!».

«Икшӹ май сакой пӹзӹрньӹк ваштареш кредӓлӓш, обществым социализм корны доно виӓнгдӓш манын ик ӹзӓк-шоляк ушемӹш ушнышы пӓшӓзӹвлӓн айошты семӹнь шотлалтеш», — шайыштеш Владимир Ильич Ленин[7].

РСФСР дӓ СССР[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

1917-шӹ ин, Октябрь революци паштек, «Интернационал кечӹ» айом официально пингӹдемденӹт[12].

1918 ин Москвашты, Ходынск нырышты, пӹтӓришӹ военный парад эртен. Пакыла парадым Якшар Площадьышты эртӓрӓш тӹнгӓлӹнӹт[11].

Дворцовый площадьышты Икшӹ майым аят. 1918 и. Санкт-Петербургын Кинофотофонодокументвлӓн тӹнг кугижӓншӹ архив

1918 и гӹц 1 май РСФСР-ӹн пӓшӓ гишӓн законвлӓн Кодекс семӹнь кӓнӹм кечӹ ылын[13]. 1928 и 23 апрель гӹц СССР-ӹн СНК ЦИК-ӹн «Интернационал лӹмеш айо кечӹвлӓ дӓ пасна кӓнӹм кечӹвлӓ гишӓн» пынзалтышыжы семӹнь 2 май айон кокшы кӓнӹм кечӹ лин[14].

Техень мероприятивлӓ эртӓрӓлтӹнӹт[10]:

  • 1-шӹ май — труйышывлӓн демонстрацивлӓ дӓ военный парадвлӓ;
  • Маёвкывлӓ.

Икшӹ майын Совет Союзын пӓшӓзӹвлӓ капиталистический сӓндӓлӹквлӓштӹшӹ труйышывлӓн революци корны семӹнь кредӓлмӓштӹштӹ доно, национально-ытарышы движени доно икышын ылмым анжыктат, мир верц, обществым коммунизм корны доно виӓнгдӹмӓш верц улы силам пиштӓш кымылыштым анжыктат, — келесен Леонид Ильич Брежнев[7].

Лозунгвлӓ[4]:

  • «Пӓшӓзӹ эдемлӓн слава!»;
  • «Мир! Пӓшӓ! Май!»;
  • «Ленинӹн заветлӓнжӹ ӹнян ылына!»;
  • «Шулыкан лижӹ 1 май!».

Цилӓ республикӹштӹ эртӓрӓлтӹнӹт[10]:

  • труйышывлӓн организуйымы колоннывлӓ марш дӓ политика направленностян музыка семеш ашкедӹнӹт; Тӹнг демонстраци Москваштышы Якшар площадьышты эртен.
  • громкоговорительвлӓ гӹц дикторвлӓн мактымаш дӓ политика лозунгвлӓ йонгенӹт;
  • тӹнг администраци здани сага шагалтымы трибунвлӓ гӹц демонстрантвлӓм КПСС вуйлатышывлӓ дӓ власть представительвлӓ мактенӹт;
  • вӓрӹштӹшӹ теле- дӓ радиоканалвлӓ доно трансляци кеен.

1933 ин 1 майын Москвашты, Якшар площадь вӹлнӹ, южышты парад эртен[10]. АНТ-20 «Максим Горький», И-16 дӓ молы самолётым анжыктенӹт. Ти овуца СССР-ын молы халаштат шӓрлен[10].

Энгельс халашты икшӹ май митинг. 1932 и

Кого Ӓтямӱлӓндӹ вырсы годым шестви дон парадвлӓ эртӹделыт[8].

Колхоз газет: ВКП(б)-н Веневский РК орган дӓ труйышывлӓн депутатвлӓн районыштышы Совет. — Венев, хала (Тула обл.). 1941, № 68 (1774) (1 май).

1956 ин Москва гӹц Якшар площадьышты кешӹ икшӹ май демонстрацин пӹтӓриш гӓнӓ телевизионный репортажшы анжыкталтын[8].

1970-шӹ ивлӓн айолан «Труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ» у лӹмӹм пуэнӹт[10]:

«1 май айо доно!» советский открытка

Флаг дӓ транспарант доно пӓшӓзӹвлӓн тӹшкӓн ашкедмӓшӹштӹ эртен.

1990 ин 1 майын пӹтӓртӹш официальный икшӹмай демонстраци лин, тӹштӹ демократический власть докы мелӹн лишӹвлӓ антисоветский лозунгвлӓ доно официально агыл ашкедӹнӹт[10].

1991 ин 1 майын Якшар площадьышты ӓкӹм кузыктымы ваштареш митинг ылын. Организаторвлӓ: Москваштышы профсоюз федераци дӓ Ирӹкӓн профсоюзвлӓн ассоциаци. Мавзолейӹн трибуныштыжы Михаил Сергеевич Горбачев, Анатолий Иванович Лукьянов да молывлӓӓт линӹт[15].

Демонстрантвлӓн лозунгышты[15]:

  • «Индексаци гишӓн законым ядына»;
  • «Тетявлӓлӓн товарым шергӹм ӹштӹмӹ ваштареш ылына»;
  • «Парламентаривлӓ — пӓшӓзӹвлӓм социальный монгырым перегӓш»;
  • «Пӓшӓзӹ вин ярал ӓкшӹ верц»;
  • «Мемнам жульыкым ида ыште»;
  • «Экономикӹм шӓлӓтен шуэнӓ — цилӓн коленӓ»;
  • «Выжалымаш дӓ услугывлӓ гӹц 5 % налогым карангдаш» дӓ т. м.

Совет жеп паштекшӹ Россий[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

1992 ин Труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ «Шошым дӓ пӓшӓ кечӹ» маналташ тӹнгӓлӹн[1].

1993 ин икманяр митингӹм Халык ытарымаш Фронт, Труйышы Москва, Россий Федерацин Коммуниствлӓн парти эртӓренӹт. 1 майын Ленин проспектӹштӹ демонстрантвлӓ ОМОН доно вӓшпижӹнӹт, тидӹн годым 150 эдем шушырген[16][17].

Айо демонстрацин участниквлӓ. 1990-шӹ ивлӓ

Социально-политический лозунгвлӓ[18][19]:

  • «Банкротвлӓн правительствым — отставкыш!»;
  • «МӒ ТӒМДӒН кризисдӓ гишӓн ӹненӓ тӱлӹ!»;
  • «Ӹшке организуйымаш! Ӹшке виктӓрӹмӓш! Ӹшке ӹшӹклӹмӓш!» дӓ молывлӓӓт.

2002 ин Новосибирскӹштӹ пӹтӓриш гӓнӓ «Монстраци» икшӹ май акцим эртӓренӹт. Пӹтӓртӹш акци 2019 ин лин.

2004 ин законым пыртенӹт, тӹдӹн семӹнь 2 май пӓшӓ кечӹ лин[10]. Москвашты Москваштышы профсоюзвлӓн федерацин шествижӹ, политический партивлӓн митингӹштӹ эртенӹт.

2009 ин профсоюзвлӓ, партивлӓ дӓ сакой направлениӓн движенивлӓ политический акцивлӓм эртӓренӹт. Шамак толшеш, «Единый Россий» (ФНПР дӓ МГЕР доно иквӓреш), «Справедливая Россия», «КПРФ», «Яблоко», «Солидарность», ЛДПР партивлӓ дӓ Автономный действи[20]. Мероприятивлӓштӹ техень лозунгвлӓ йонгенӹт[20]:

  • «Путинӹн планжы — Сӹнгӹмӓш план!»;
  • «Бонусвлӓ — пенсионервлӓлӓн»;
  • «Йишӹштӹ кым тетя — тидӹ норма!».

2013 ин президент Владимир Путин Россий Федерацин Пӓшӓн Геройжы званим пингӹдемден. Тӹдӹ СССР жепӹштӹшӹ Социалистический Пӓшӓн Геройжы званин аналогшы ылеш. Правило семӹнь Пӓшӓн Геройжы званим Шошым дӓ пӓшӓ айо лӹмеш пуат. 2013 ин Москвашты демонстрациш 100 тӹжем утла эдем лӓктӹн[21].

2014 ин профсоюз коллективвлӓн членӹштӹ пӹтӓришӹ тӹшкӓ шествим эртӓренӹт, тӹдӹ сӓндӓлӹкӹн шукы халаштыжы лин[4]. 1 майын Москвашты 92 мероприяти эртен. Нӹнӹм эртӓрӓш 50 нӓрӹ площадкым айырымы.

2016 ин Икшӹ май дӓ Когечӹ ик кечеш вӓрештӹнӹт, тидӹн гишӓн Российӹн южшы регионвлӓштӹ икшӹ май шестви дон митингӹм цӓренӹт[22].

2018 ин айо шествиштӹ 3 миллион нӓрӹ эдем участвуен[10]. «Лужники» олимпийский комплексӹштӹ кӓнгӹж сезон тӹнгӓлӹн. Профессионалвлӓ мотоцикл, велосипед дӓ самокат доно трюкым ӹштенӹт. Горькийӹн Паркыштыжы куштымаш парад эртен. Октябрьлан 50 и теммӹ лӹмеш паркышты Пеледӹш бал эртен. Яшкар площадьышты профсоюзвлӓн традиционный шествиштӹ лин.

2020 гӹц 2022 и якте тӹшкӓ мероприятивлӓм COVID-19 пандеми гишӓн цӓренӹт[10]. Икшӹ май акци онлайн режимӹштӹ эртен: участниквлӓ социал сетьышты флаг дӓ плакат доно фотографивлӓм лыктыныт[10].

2023 ин Москвашты 200 утла мероприяти эртӓрӓлтӹн. Нӹнӹ лошты: концертвлӓ, мастер-классвлӓ, ӧлицӓштӹшӹ театрализованный представленивлӓ, научный шоу, квиз, музыкальный коллективвлӓн выступлеништӹ. Самарышты «Гитарывлӓ стройышты» международный мыры фестиваль эртен[23]. Мероприятивлӓ лошты:

  • «Мир! Пӓшӓ! Май!» митинг-концерт;
  • Российӹн «Гренада» халык ансамбльын дӓ Джим МакРэйын (Шотланди) выступлеништӹ;
  • «Йыд пирӹвлӓ» мотоклубын участижӹ доно автомотопробег;
  • Слава монумент докы пеледӹшӹм пиштӹмӓш

Куйбышев площадьышты фестиваль халам ӹштенӹт, тӹштӹ линӹт[23]::

  • тематический выставкывлӓ,
  • арт-инсталляцивлӓ,
  • виртуал музейвлӓ,
  • мастер-классвлӓ,
  • лекцивлӓ,
  • мадмы площадка дӓ творческий вӓрвлӓ.

Опера дӓ балет театрышты симфонический оркестр выступаен, тӹштӹ Крейг Робертс дирижёр, Сашо Гачник (Словени), Франсуа Модеме (Франци)[23] участвуенӹт. «Художественный» кинотеатрышты «Ржев» кином, рушла попымы семӹнь, открыто анжыктенӹт[23].

Кечӹ мычашеш техень группывлӓ выступаенӹт[23]:

  • «Декабрь»,
  • «Зверобой»,
  • LiberArte (Никарагуа),
  • Rastrelli Cello Quartet (Германи).

2024 ин Москвашты, «Пӓшӓ пиш яжо» Всероссийский пӓшӓ акциштӹ, Халык хозанлыкын сӹнгӹмӓшвлӓн выставкышты «Май! Пӓшӓ пиш яжо!» шестви ылын. Мероприятим «Российӹштӹшӹ студенческий отрядвлӓ» дӓ Росмолодёжь организуенӹт[24]. 248-шӹ №-ӓн библиотекӹштӹ «Икшӹ май, ӹлӹжтӹ» программым эртӓренӹт, тӹштӹ кымыланвлӓ караокештӹ тематический мырым мырен кердӹнӹт[24].

ВДНХ-шты «Пӹрцӹ» 59-шӹ №-ӓн павильонышты «ВЭБ.РФ. Города для жизни сбываются» экспозициштӹ айон историжӹ гишӓн викторина эртӓрӓлтӹн[25].

ВДНХ-шты кешӹ «Пӓшӓ пиш яжо» айо шествиштӹ Российӹн студотрядвлӓ. 2024 и 1 май

Поклонный кырыкышты Сӹнгӹмӓш музейӹштӹ Германи, Великобритани, США, Швеци, Австри, Турци дӓ молы кугижӓншӹ гӹц трофейный техникӹн выставкыжы пӓшӓм ӹштен[25].

Сокольники паркышты «Кӓнгӹжӹм тӹнгӓлӹнӓ: парк поп-рок ритмышты» фестиваль техень группывлӓн выступлеништӹ доно эртен[25]:

  • «Келгӹ урмаш вӹлнӹ алталымашты», «Орланымаш гӹц пасна", Lissa дон Samagi.

Горькийӹн Паркыштыжы «Май! Парк! Кыргыжталмаш!» кыргыжталмаш эртӓрӓлтӹн. Тенгеок площадкывлӓштӹ рок-н-ролым, бачатым, классический бальный куштымашым тымденӹт. Парк мычкы «Мӹнь тӹньӹм яратем, тошты паркем» дӓ «Курымвлӓ логӹц мӹндӹр космосыш» экскурсивлӓ линӹт[25].

«Эрмитаж» садышты «Культурный пикник» программым организуенӹт, тӹштӹмB-band симфо-джаз коллектив выступаен, актерский мыштымаш дӓ балет искусство доно мастер-классвлӓ эртенӹт. Художниквлӓлӓн массовый пленэрым организуенӹт. Литературышты качкыш культ гишӓн, тенгеок Москва ӧлицӓвлӓн историштӹ гишӓн лекцивлӓм луыдыныт[25].

Йошкар-Ола[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

2025 ин 1 майын Йошкар-Олашты «Мир! Пӓшӓ! Май!» айо программа семӹнь техень мероприятивлӓм эртӓренӹт:

  • «Пӓшӓн эдемвлӓ» республикӹштӹшӹ профсоюз фестиваль конкурсын участниквлӓм мактымаш;
  • «Мӓмнӓн вел Икшӹ майым вӓшлиэш» концерт;
  • «Пӓшӓм мактен!» интерактив;
  • «Пӓшӓзӹвлӓн бал» духовой оркестр семӹнь кӓнӹм вады;
  • «Майын юквлӓ» караоке цӓш дӓ тӹлец молы.

Организатор — Йошкар-Олаштышы Тӹнг культура дӓ кӓнӹм парк.

Вес сӓндӓлӹквлӓштӹ айымаш овуцавлӓ

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]
  • Англиштӹ 1 майын «май пушӓнгӹ» шӹндӓлтеш, тӹдӹм лентӓ доно сӹлнештӓрӓт, тенгеок халык мадмашвлӓ эртӓт[26].
  • Азиштӹ демонстраци, концерт, йӓрмингӓ, фестивальвлӓ эртӓт, шукынжы кӓнӓлтӓт дӓ тоны семня доно айом эртӓрӓт[4].
  • Африкӹштӹ профсоюз организацивлӓн участниквлӓ концертӹм анжыктат, гаражный выжалымашым эртӓрӓт. Тӹрлӹ ӹлӹмӹ вӓрӹштӹ выставкывлӓ пӓшӓм ӹштӓт, тӹштӹ вӓрӹштӹшӹ мастарвлӓн изделивлӓштӹм анжыктат[4].
  • Бразилиштӹ Шошым дӓ пӓшӓ айо «Dia do Trabalho» — «Пӓшӓ кечӹ» маналтеш[27]. Тӹдӹ труйышывлӓн икышын ылмы международный кечӹ лӹмеш пӓлемдӓлтеш. 1 майын шукыжы годым митинг, парад эртӓрӓлтӹт. Профсоюзный, веселӓйӹктӹшӹ мероприятивлӓ, пикник дӓ футбол доно мадмашвлӓ эртӓрӓлтӹт[11].
  • 1 майын Белоруссиштӹ Профсоюз федерацин организуйымы официальный митингвлӓ, веселӓйӹктӹшӹ семняштӹшӹ мероприятивлӓ, маёвкывлӓ эртӓт, производствын анзыл эдемвлӓм, профсоюз активист дӓ пӓшӓн ветеранвлӓм мактат[28].
  • Майын икшӹ кечӹжӹм Германиштӹ der Tag der Arbeit — «Пӓшӓ кечӹ» маныт. Овуца семӹнь Das Maibaum — лентӓ дӓ пеледӹш доно сӹлнештӓрӹмӹ пун мӓнгӹм шогалтат. Мӹндӹрнӹ агыл сценӹштӹ тошты легенда негыцеш постановкым мадын анжыктат. Германин йыдпелвел лаштыкыштыжы, качкышым, напиткӹм дӓ тетявлӓлӓн изирӓк подаркам кид араваш пиштен, семня доно пикникӹш кеӓш овуца улы[29]. 1 майын Берлинӹштӹ радикальный шалахай тӹшкӓн демонстрантвлӓ дон полици лошты ваштареш шалгымаш лиэш[30].
  • Берлинӹштӹ икшӹ май демонстраци, 2005 и

    Берлинӹштӹ икшӹ май демонстраци, 2005 и

  • ГДР-н ӓшӹндӓрӓлтшӹ окса, 1990 и: Икшӹ майлан 100 и, Голланди

    ГДР-н ӓшӹндӓрӓлтшӹ окса, 1990 и: Икшӹ майлан 100 и, Голланди

  • 1 майын Гавайышты «Пеледӹш гирляндын кечӹжӹ» пӓлемдӓлтеш. Ти кечӹн ӹлӹшӹ пеледӹш гӹц венокым дӓ гирляндым йӓмдӹлӓт дӓ халык костюм доно ашкедӹт[26].
  • Грециштӹ Икшӹ майлан тетя дон сӓмӹрӹквлӓ ӧлицӓш лӓктӹт дӓ цилӓм мактат, пакыла шошымын символжым — икшӹ цӹгӓкӹм — кӹчӓлӓш кеӓт[4].
  • 1 майын испанецвлӓ Международный пӓшӓ кечӹм пӓлемдӓт. Испаништӹ ти айо пӓшӓ права дӓ пӓшӓзӹвлӓ лошты икышын ылмы гишӓн кредӓлмӓшӹм анжыкта. Шукы халашты митинг да шествивлӓ эртӓт[31]. Тенгеок ти кечӹн ӹдӹрӓмӓшвлӓлӓн икшӹ шошым пеледӹш букетӹм подарат[4].
Икшӹ май демонстраци Барселонышты. Фотон авторжы Quique García. 2024 и
  • Ирландиштӹ якшар лентӓ доно боярышникӹм сӹлнештӓрӓт, тӹдӹн сага шанымашым тыштат[26].
  • 1996 ин Казахстанышты «Пӓшӓ кечӹм» цӓренӹт. Кӹзӹт 1 майын «Казахстанын халыкшын икышын ылмы айо» пӓлемдӓлтеш.
  • 1 майын Кубашты Пӓшӓ кечӹ пӓлемдӓлтеш. Халавлӓштӹ тӹшкӓ демонстраци, шествивлӓ эртӓт. Икшӹ май лӹмеш ӧлицӓвлӓм флаг, плакат, лӹмлӹ революционервлӓн портретӹштӹ доно сӹлнештӓрӓт[32].
  • Нидерландышты 1 май официальный кӓнӹш кечӹ агыл, но пӓшӓм пушы дон профсоюзвлӓ лошты шукынжы пӓшӓзӹвлӓлӓн 1 май кӓнӹш кечӹм ӹшке кымылын нӓлӓш лимӹ гишӓн попен шоктат[33].
  • 1 майын Парагвайышты компани вуйлатышывлӓ логӹц шукынжы пӓшӓзӹвлӓн барбекюш лӓкмӹштӹм организуят[11].
  • Дакарышты — Сенегалын ӹрдӹ халаштыжы, 1 майын икань чишӹ демонстрантвлӓн процесси шишкалтымы юквлӓ дӓ гонг доно шествиш лӓктеш. Парад пӹтӹмӹкӹ, пӓшӓзӹвлӓ профсоюз гач кугижӓншӹ вуйлатышылан «вуй шимӓш доно блокнотым[8]» дӓ ядмаш спискӹм кычыктат. Нӹнӹн шанымы семӹнь нинӹ ядмашвлӓм шоктымаш «нӹнӹн ӹлӹмӓш дӓ пӓшӓ условим когон яжоэмдӓш палша»[34].
  • США-шты манифестаци дон митингвлӓ эртӓт. Нью-Йоркышты велосипед доно тӹшкӓн кыргыжыт[11].
  • Финляндиштӹ 1 майын студентвлӓн шошым карнавал эртӓрӓлтеш[35]. 30 апрельӹн Хельсинкӹштӹ Икшӹ май айо тӹнгӓлеш. Ти кечӹн парадын участниквлӓ цилӓн ош картузым (лицейӹм тымень пӹтӓрӹшӹ дӓ выпускной экзаменӹм кычышы абитуриентвлӓн вуй чиэм) чиӓт. Вадеш 6 цӓшӹн студентвлӓ Хавис Аманда нимфа статуйын вуйышкыжы ош картузым чиктӓт[35].
  • 1 майын Шри-Ланкышты Труйышывлӓн международный кечӹ пӓлемдӓлтеш. Овуца семӹнь ти кечӹн кого профсоюз организаци дон пӓшӓзӹвлӓн ушемвлӓ митинг дон демонстрацивлӓм эртӓрӓт[36].
Шри-Ланка Фронтовой социалистический партин членжӹвлӓ Владимир Ленинӹн портретшӹ доно ашкедӹт. Колумбо, Шри-Ланка. 2024 и. Фотон авторжы: Eranga Jayawardena

Тенгеок анжы

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]

Примечани

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 1 мая - Праздник весны и труда. Справка, РИА Новости (9 апрельӹн 2025). Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  2. ↑ Началась последняя полная рабочая неделя перед майскими праздниками. На следующей неделе будет всего три рабочих дня. РБК Life (21 апрельӹн 2025). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  3. ↑ 1 2 3 Каково происхождение Первого Мая? propaganda-journal.net. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 1 мая 2025: суть, история и традиции Первомая, когда, где и как начали отмечать Праздник Весны и Труда, Lenta.RU. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  5. ↑ Бессмертный К. С.. История Дня Гнева (Первомая). samlib.ru. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  6. ↑ Юрий. О международной манифестации 1 Мая 1890 г., I конгресс II Интернационала в Париже (14 — 21 июля 1889)(неопр.). www.illuminats.ru. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  7. ↑ 1 2 3 4 День международной солидарности трудящихся, «Научная Россия» - электронное периодическое издание. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  8. ↑ 1 2 3 4 5 Первое мая: история появления праздника, традиции, как его отмечают, РИА Новости (27 апрельӹн 2023). Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  9. ↑ Роженцова, О. История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России. А ещё — как Первомай менял свои названия. РБК Life (27 апрельӹн 2024). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  10. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России, РБК Life. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  11. ↑ 1 2 3 4 5 Ксения Эпова. 1 мая: история и традиции праздника — в статье на Zoon.ru(неопр.). zoon.ru. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  12. ↑ Основные законодательные и правовые материалы. Кодекс законов о труде 1918 года. www.hist.msu.ru. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  13. ↑ Кодекс законов о труде 1918 года. Дата обращения: 1 майын 2015. Архивировано 1 майын 2015 года.
  14. ↑ Постановление ЦИК СССР от 23.04.1928 "О праздничных днях, посвященных дню Интернационала, и об особых днях отдыха". www.consultant.ru. Дата обращения: 6 апрельӹн 2025.
  15. ↑ 1 2 Фильм Май тревог и надежд.. (1991). web.archive.org. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  16. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. web.archive.org. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  17. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. www.1993.sovnarkom.ru. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  18. ↑ «Долой министров-капиталистов!» Призывы и лозунги Центрального Комитета КПРФ к массовым акциям 1 и 9 мая 2009 г.. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  19. ↑ Если хочешь лучшей жизни — выходи на демонстрацию! Лозунги и призывы ЦК КПРФ к 1 и 9 Мая. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  20. ↑ 1 2 В Кризис.ру - экстренные новости экономики и бизнеса. Финансовый кризис, Россия кризис, причины кризиса, экономический кризис, кризис 2009. web.archive.org. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  21. ↑ На первомайскую демонстрацию в Москве вышли 100 тыс человек, Runews24. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  22. ↑ День святой Пасхи, РИА Новости (20160501T0406). Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  23. ↑ 1 2 3 4 5 Приедут европейцы: посмотрите, как пройдет празднование Первомая в Самаре, 63.ру. Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  24. ↑ 1 2 1 мая в 2024 году: праздник весны и труда, как отмечают первомай в России и мире, РЕН ТВ (24 апрельӹн 2024). Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  25. ↑ 1 2 3 4 5 Куда сходить в Москве 1 Мая: программа мероприятий, Известия (30 апрельӹн 2024). Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  26. ↑ 1 2 3 1 мая — Праздник Весны и Труда, традиции и история, Халва медиа (8 апрельӹн 2024). Дата обращения: 9 апрельӹн 2025.
  27. ↑ Праздник труда День труда в Бразилии. Оренбургское региональное телевидение (ОРТ) (20 октябрьын 2023). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  28. ↑ Мир, труд, май: что мы празднуем 1 мая?, Sputnik Беларусь (1 майын 2021). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  29. ↑ Гуляева, К. 1 мая – День труда в Германии. Deutsch online (30 апрельӹн 2024). Дата обращения: 24 апрельӹн 2025.
  30. ↑ Umbruch-Bildarchiv Fotos und ein Video zum 1. Mai 2002 in Berlin. www.umbruch-bildarchiv.de. Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  31. ↑ Día de los trabajadores: история и традиции в Испании. Españalandia (2024). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  32. ↑ May Day in Havana. Cubagrouptour (2024). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  33. ↑ Почему в Нидерландах 1 мая не является выходным днем: исторический контекст(неопр.). Новости Нидерландов. Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  34. ↑ Как зародился и как сегодня празднуется Первомай, Российская газета (1 майын 2023). Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.
  35. ↑ 1 2 aucor. Первое мая в Финляндии – праздник весны - Это Финляндия, Это Финляндия (27 апрельӹн 2015). Дата обращения: 5 апрельӹн 2025.
  36. ↑ 1 мая – Международный Праздник Трудящихся. Туроператор «Кайлаш». Дата обращения: 23 апрельӹн 2025.

Литература

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]
  1. Календарные обряды и обрядовая поэзия Воронежской области. Афанасьевский сборник. Материалы и исследования. — Вып. III / Сост. Пухова Т. Ф., Христова Г. П. — Воронеж: Изд-во ВГУ, 2005. — 249 с.
  2. Мельников-Печерский П. И. В лесах. Книга вторая. — М., 1875.
  3. Попов Алексей Дмитриевич, Пивоваров Никита Юрьевич. Демонстрация дискурсивной власти: высшее партийное руководство СССР и организация празднования 1 мая и 7 ноября (1950-1960-е годы) // Исторический курьер. — 2021. — № 6 (20).
  4. Люксембург, Р. Праздник Первого мая: пер. с польского. — СПб., 1895. — 16 с. Архивный копи от 27 сентябрьын 2020 на Wayback Machine
  5. Фурсова Е. Ф. Традиционализм и неотрадиционализм в современной культуре восточнославянских народов Сибири // Материалы международной научно-практической конференции «Регионы России для устойчивого развития: образование и культура народов Российской Федерации». — Новосибирск: ЗАО ИПП «Офсет», 2010. — Т. 1. — С. 882—892. — ISBN 5-7133-0704-2.

Ссылкывлӓ

[тӧрлӓтӓш | вики-текстӹм тӧрлӓтӓш]
«https://mrj.ruwiki.ru/w/index.php?title=Икшӹ_май_(айо)&oldid=182401» гӹц нӓлмӹ